Thay vì tiến hành mổ nhiều thì, một bệnh nhi 30 tháng tuổi
với các khối u nguyên bào thần kinh ở ổ bụng và lồng ngực hai bên đã được các
bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương phẫu thuật thành công chỉ trong một thì. Ca mổ
đầy khó khăn đã kết thúc thành công sau 5 giờ.
Bệnh nhân là bé Đoàn Thế Bảo (30 tháng tuổi, ở Lạng Sơn).
Cháu bị tiêu chảy kéo dài , chướng bụng, hạ kali máu từ lúc 20 tháng tuổi và
thường xuyên phải nhập viện điều trị nhưng không có kết quả. Tiến sĩ, bác
sĩ Phùng Tuyết Lan - Phó trưởng khoa Ung
Bướu Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, cháu bé
được nhập viện tại Khoa Ung bướu với các dấu hiệu cao huyết áp, tiêu chảy
ngày 5-7 lần, siêu âm bụng nghi ngờ có u tuyến thượng thận hai bên. CT ổ bụng
phát hiện hai khối u sau phúc mạc dọc hai bên cột sống cạnh tuyến thượng thận,
các khối u bao quanh động mạch chủ bụng. CT lồng ngực phát hiện các khối u nằm ở trung thất sau dọc
hai bên cột sống. May mắn, các xét nghiệm khác cho thấy khối u chưa có di căn
xa. Sau khi hội chẩn, các bác sĩ quyết định sinh thiết kim dưới hướng dẫn siêu
âm khối u sau phúc mạc. Bé Bảo được chẩn đoán là u nguyên bào thần kinh và điều
trị hóa chất 4 đợt theo phác đồ, song kích thước các khối u không có xu hướng
nhỏ lại. Trước tình hình đó, các bác sĩ đã đưa ra quyết định phẫu thuật cho
cháu bé. Cuộc mổ dự tính rất khó khăn vì khối u ở nhiều nơi và nằm cả hai
khoang sau phúc mạc và trung thất sau.
PGS. TS. Trần Ngọc Sơn, Phó trưởng khoa Ngoại, phẫu thuật
viên chính thực hiện ca mổ cho biết, u nguyên bào thần kinh (UNBTK) là một
trong những ung thư hay gặp nhất ở trẻ em. Tuy nhiên UNBTK nguyên phát nhiều khối
(đa ổ) như trường hợp bé Bảo là rất hiếm gặp. Với các khối UNBTK ở cả lồng ngực
và ổ bụng, các nghiên cứu trước đây trên thế giới đều khuyến cáo điều trị phẫu
thuật nhiều thì. Bệnh nhân thường được phẫu thuật thành ít nhất 2 lần, một lần ở
ổ bụng và một lần ở lồng ngực (hoặc hai lần ở lồng ngực nếu u hai bên), các ca
mổ cách nhau khoảng một tháng hoặc lâu hơn. Lý do của sự thận trọng này là khi
phẫu thuật can thiệp một lần ở cả ổ bụng và lồng ngực, các chức năng sinh tồn của
người bệnh, đặc biệt là chức năng hô hấp, có thể bị đe dọa nghiêm trọng. Trường
hợp bé Bảo, UNBTK phát triển nhiều khối ở cả ổ bụng lẫn lồng ngực ở hai bên cột
sống khiến nguy cơ này còn cao hơn. Tuy nhiên, nếu phẫu thuật được một thì an
toàn thì bệnh nhân giảm thời gian phải chịu đau đớn, giảm số lần nhập viện và tổng
thời gian nằm viện, giảm gánh nặng chi phí điều trị cho gia đình người bệnh
cũng như bệnh viện… Do đó các bác sĩ Khoa Ngoại bệnh viện Nhi Trung ương quyết
định thực hiện phẫu thuật một thì, cắt
toàn bộ các khối u chỉ trong một lần mổ. Việc gây mê hồi sức và kế hoạch mổ đã
được tính toán tỉ mỉ để đảm bảo an toàn cho bệnh nhi.
Bé Bảo được phẫu thuật mở ổ bụng cắt toàn bộ các khối u ở
bụng, bảo tồn hai tuyến thượng thận, và ngay sau đó nội soi lồng ngực hai bên cắt
toàn bộ các khối u ở lồng ngực. Kíp mổ đã phối hợp nhịp nhàng, thực hiện thành
công ca mổ sau 5 giờ. Ngày thứ ba sau mổ bé Bảo đã phục hồi tốt, có thể ăn lại
bằng đường miệng, hết tiêu chảy và kali máu trở về bình thường. Cháu được xuất viện ngày thứ 9 sau mổ trong trạng thái sức khỏe tốt và được
hẹn theo dõi khám định kỳ. Theo các bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung Ương, tài liệu y
khoa Việt Nam và thế giới chưa ghi nhận các ca phẫu thuật tương tự.
Bác sĩ Sơn cho biết thêm, U nguyên bào thần kinh có thể
tiết ra một số hoóc môn, trong đó có VIP (Vaso-Intestinal Peptide), thủ phạm
gây nên hội chứng tiêu chảy và rối loạn điện giải. Chính vì vậy, lúc đầu bé Bảo
được chẩn đoán tiêu chảy kéo dài đơn thuần nên điều trị nhiều tháng không hiệu
quả. Ngay sau khi mổ cắt toàn bộ các khối u, bệnh nhi đã hết tiêu chảy và rối
loạn điện giải. Các bác sĩ khuyến cáo,
các cháu bé bị tiêu chảy kéo dài không rõ nguyên nhân nên làm thêm các xét nghiệm
chẩn đoán hình ảnh để phát hiện các bệnh lý nguyên nhân hiếm gặp như UNBTK.
Lê Mai
