Hồi sức tim phổi là một quy trình cấp cứu bao gồm ép tim ngoài lồng ngực và hỗ trợ hô hấp (thở miệng-miệng), có thể cứu sống trẻ bị ngừng tim hoặc ngừng thở. Khi được thực hiện đúng cách, hồi sức tim phổi giúp cung cấp ôxy cho tim, não và các cơ quan khác cho tới khi có sự giúp đỡ của nhân viên y tế hoặc đến khi trẻ tỉnh lại.
Ngừng tim ngừng thở ở trẻ em thường là hậu quả của chấn thương mạnh, một số bệnh lý hoặc bệnh tim bẩm sinh. Trẻ cũng có thể ngừng tim ngừng thở do đuối nước, ngạt thở, giật điện, ngộ độc, sốc phản vệ... Các kiến thức về Hồi sức tim phổi sẽ đặc biệt hữu ích cho cha mẹ trong trường hợp trẻ gặp nguy hiểm.
Những thao tác cấp cứu cơ bản trong Hồi sức Tim phổi cho trẻ em
1
|
Bảo đảm sự an toàn tại khu vực cấp cứu
- Loại bỏ các yếu tố có thể gây nguy hiểm cho trẻ và người cứu hộ, chẳng hạn nếu trẻ bị điện giật thì tắt công tác, cắt cầu giao, tách trẻ ra khỏi nguồn điện.
- Nếu trẻ bị tai nạn trên đường giao thông đông đúc thì cẩn thận quan sát xe cộ lưu thông.
| ||
2.
|
Kiểm tra khả năng phản ứng của trẻ
- Quan sát xem trẻ có mở mắt, phát ra âm thanh hay cử động chân tay không.
- Nếu bé không cử động hoặc không phát ra âm thanh, có thể đập nhẹ vào vai bé và hỏi to: “Con có sao không?”.
- Với trẻ nhỏ, có thể xoa nhẹ vào người, đập vào gan bàn chân.
- Không lắc gọi trẻ để khỏi làm trầm trọng thêm chấn thương cột sống nếu có.
 | ||
A. Nếu trẻ đáp ứng
(trả lời hoặc động đậy)
- Để yên trẻ trong tư thế ban đầu (nếu điều này không gây nguy hiểm).
- Kiểm tra tình trạng của trẻ rồi tìm sự trợ giúp nếu cần.
- Thường xuyên đánh giá lại tình hình
|
B. Nếu trẻ không đáp ứng
- Kêu to để được trợ giúp, nhờ ai đó gọi ngay xe cấp cứu 115.
- Nếu trẻ đang nằm sấp úp mặt xuống đất thì lật ngửa trẻ, dùng tay đỡ sao cho đầu, cổ và lưng nằm trên một trục thẳng.
- Tiến hành mở đường thở.
| ||
3
|
Mở đường thở
Tắc nghẽn đường thở có thể là nguyên nhân đầu tiên. Khi giải quyết được sự tắc nghẽn này, trẻ có thể hồi phục mà không cần can thiệp gì thêm. Tiến hành mở thông đường thở bằng thủ thuật ngửa đầu và nâng cằm, trong khi vẫn giữ nguyên tư thế ban đầu của trẻ.
| ||
A. Trẻ <12 tháng
- Bàn tay người cấp cứu đặt vào trán trẻ rồi từ từ đẩy ra sau.
- Giữ đầu trẻ ở tư thế trung gian, đầu và cổ thẳng hàng, không ngửa đầu.
- Cùng lúc, dùng một hoặc nhiều ngón tay của bàn tay còn lại giữ cằm của bé và đẩy ra trước.
- Đừng ấn mạnh vào mô mềm dưới cằm vì làm vậy có thể gây chẹn đường thở của bé.
|
B.Trẻ >12 tháng
- Bàn tay người cấp cứu đặt vào trán trẻ rồi từ từ đẩy ra sau.
- Giữ đầu trẻ ở tư thế ngả ra sau.- Cùng lúc, dùng một hoặc nhiều ngón tay của bàn tay còn lại giữ cằm của bé và đẩy ra trước.
- Đừng ấn mạnh vào mô mềm dưới cằm vì làm vậy có thể gây chẹn đường thở của bé.
| ||
*Nếu nghi ngờ có chấn thương cột sống thì không thực hiện thủ thuật ngửa đầu nâng cằm mà thay bằng thủ thuật ấn hàm.
 Dùng 2 - 3 ngón tay đặt dưới góc hàm 2 bên và đẩy hàm ra phía trước. Để thuận lợi, người cứu hộ có thể đặt khuỷu tay mình lên mặt phẳng mà trẻ đang nằm. Đầu trẻ có thể nghiêng nhẹ về một bên. | |||
4
|
Kiểm tra xem trẻ có thở bình thường không
Trong khi giữ cho đường thở được mở, người cấp cứu kề mặt lại gần mặt của trẻ, tai ở trên mũi trẻ, má trên miệng trẻ và nhìn dọc theo lồng ngực trẻ trong vòng không quá 10 giây. Quy trình Nhìn-Nghe-Cảm nhận:
| ||
5
|
A. Nếu trẻ thở bình thường
- Lật cho trẻ nằm nghiêng (tư thế an toàn).
- Kiểm tra xem trẻ có tiếp tục thở không.
|
B. Nếu trẻ không thở hoặc thở không đều, thở không thường xuyên
BẮT ĐẦU HỒI SỨC TIM PHỔI
| |
HỒI SỨC TIM PHỔI
6.
|
Ấn lồng ngực 30 lần, ấn mạnh và nhanh vào vùng giữa ngực
Chuẩn bị:
- Nếu trẻ đang nằm nghiêng thì nhẹ nhàng đặt trẻ nằm ngửa, nên đặt trẻ trên mặt phẳng cứng.
- Trường hợp nghi có chấn thương cổ hay đầu thì lật ngửa toàn bộ người trẻ cùng một lúc (dùng tay đỡ sao cho đầu, cổ và lưng nằm trên một trục thẳng).
- Giữ đầu trẻ ở tư thế mở đường thở (mục 3).
Xác định vị trí ấn ngực:
- Tất cả trẻ cần được ấn vào nửa dưới của xương ức.
- Để tránh ép vào vùng bụng trên, hãy tìm vị trí nơi xương sườn tiếp giáp nhau ở đường giữa (tại mỏm ức) rồi dịch lên trên một khoát ngón tay (bằng bề ngang một ngón tay).
- Hoặc có thể hình dung đường nối hai núm vú của trẻ:
với trẻ >1 tuổi thì ấn nơi giao nhau giữa đường này và đường giữa của ngực. với trẻ <1 tuổi thì ấn chệch về phía dưới đường nối hai núm vú 1 cm. 
- Ấn vào xương ức, ấn sâu ít nhất 1/3 độ dày lồng ngực (khoảng 4 cm ở trẻ <1 tuổi và 5 cm ở trẻ > 1 tuổi). Nhấc tay lên và nhanh chóng nhắc lại động tác này với tốc độ 100 lần/phút.
| |||
Trẻ <1 tuổi
- Ấn lên xương ức bằng 2 đầu ngón tay, không dùng toàn bộ bàn tay hay cả hai bàn tay.
- Bàn tay còn lại đặt lên trán trẻ, giữ đầu hơi ngả sau. - Ấn sâu 4 cm. |
Trẻ >1 tuổi
- Đặt toàn bộ gót mu bàn tay lên1/3 dưới của xương ức .
- Nâng các ngón tay lên để không gây áp lực lên xương sườn.
- Người cứu hộ giữ lưng thẳng phía trên ngực bệnh nhân, cánh tay duỗi thẳng, ấn xương ức và ép xuống khoảng 5 cm.
- Nếu trẻ to lớn hơn người cứu hộ thì nên dùng cả hai bàn tay của mình, các ngón tay khóa vào nhau, tránh gây áp lực lên xương sườn.
 | |||
- Ấn lồng ngực 30 lần, tần suất 100 lần/phút.
- Sau mỗi lần ấn, để lồng ngực trở lại trạng thái bình thường rồi mới thực hiện động tác ấn tiếp theo.
- Ấn nhanh và mạnh, tránh gián đoạn.
- Đếm nhanh mỗi khi bạn ấn xuống: “1,2,3… 28,29,30”.
- Kiểm tra xem trẻ đã thở lại chưa. | ||||
7.
|
Thổi ngạt 2 hơi
| |||
A.Trẻ nhỏ
- Giữ trẻ ở tư thế mở đường thở (đầu ở vị trí trung gian, cằm được nâng lên).
- Nhẹ nhàng áp miệng bạn trùm lên miệng và mũi của bé, thổi ra trong vòng 1 giây, đảm bảo là lồng ngực bé phồng lên.
- Giữ nguyên trẻ ở tư thế mở đường thở, ngẩng đầu lên quan sát, thấy lồng ngực trẻ xẹp xuống khi hơi tràn ra ngoài.
- Lặp lại quy trình lần thứ hai.
 |
B.Trẻ lớn
- Giữ trẻ ở tư thế mở đường thở (ngả đầu, nâng cằm, miệng hơi mở).
- Bịt mũi trẻ bằng ngón cái và ngón trỏ của bàn tay giữ trán.
- Nhẹ nhàng áp miệng bạn trùm lên mũi của trẻ, thổi ra trong vòng 1 giây, đảm bảo lồng ngực của trẻ phồng lên.
- Giữ nguyên trẻ ở tư thế mở đường thở, ngẩng đầu lên quan sát, thấy lồng ngực trẻ xẹp xuống khi hơi tràn ra ngoài.
- Lặp lại quy trình lần thứ hai.
 | |||
* Nếu lồng ngực không phồng lên khi thổi ngạt thì ngả đầu trẻ ra sau và thổi lại một hơi.
| ||||
8
|
Nhắc lại quy trình ép ngực và thổi nếu trẻ vẫn chưa tự thở
- Ép 30 lần, thổi 2 lần (nếu có người giúp bạn thì ép 15 lần, thổi 2 lần).
Trường hợp bạn chỉ có một mình: + Nếu sau 2 phút cấp cứu (khoảng 5 chu kỳ ép tim và thổi ngạt) mà trẻ vẫn chưa có biểu hiện sinh tồn (chưa tự thở, không ho, không cử động) thì hãy gọi cấp cứu.
+ Tiếp tục quy trình hồi sức tim phổi cho tới khi trẻ có các dấu hiệu sinh tồn hoặc khi xe cấp cứu tới.
- Nếu trẻ bắt đầu tự thở trở lại, hãy lật nghiêng trẻ về tư thế hồi sức, thường xuyên quan sát hơi thở của trẻ cho đến khi bàn giao cho nhân viên y tế.
| |||
Một số khác biệt trong hướng dẫn cấp cứu cơ bản của các nước:
Ghi chú:
- Khuyến cáo mới năm 2010 của Hội tim mạch Hoa Kỳ có thay đổi so với khuyến cáo năm 2005, loại bỏ phần mở đường thở và quy trình Nhìn- Nghe-Cảm nhận để tiết kiệm thời gian.
- Trên thực tế, ngay các chuyên gia cũng khó xác định mạch ở trẻ nhỏ trong vòng 10 giây, vì vậy người cứu hộ không phải nhân viên y tế có thể bắt đầu thực hiện ấn ngực và thổi ngạt ngay khi thấy nạn nhân không có các dấu hiệu sinh tồn (không tự thở, không ho, không cử động).
